Glossary¶
- apocentrum
- apoapsis
Punkt orbity najdalszy środkowi masy układu, tzw. punkt największego oddalenia
- Apsyda
Jeden z dwóch skrajnych punktów orbity eliptycznej
- Arctowski
Polska stacja badawcza na Antarktyce mieszcząca się na wyspie Króla Jerzego. Stacja zamieszkana jest cały rok.
- CAPCOM
- Capsule Communicator
Jedyna osoba w MCC, która komunikuje się z astronautami. Wykorzystanie roli CAPCOMa ma na celu ograniczenie szumu komunikacyjnego z załogą. W roli CAPCOM występują osoby, które są astronautami i posiadają podobne doświadczenie i trening co załoga. Pozwala to na stosowanie skrótów komunikacyjnych oraz na lepsze zrozumienie potrzeb zespołu. Wartościowym CAPCOMem są astronauci, który uczestniczyli wcześniej w misjach, gdyż potrafią się odnieść do sytuacji i lepiej wesprzeć załogę w działaniach operacyjnych.
- cargo
Towary przysłane z Ziemi.
- CMO
- Crew Medical Officer
Członek załogi astronautów posiadający wykształcenie lub przeszkolenie medyczne będący odpowiedzialnym od strony medycznej za zdrowie załogi.
- DCS
- Decompression Sickness
Choroba dekompresyjna polegająca na wydzielaniu się pęcherzyków azotu z krwi w skutek rozprężenia atmosfery. Pęcherzyki zwiększając swoją objętość mogą powodować zatory i prowadzić do udarów, zawałów lub niedokrwienia.
- Dobrowolski
Obecnie nieużywana polska stacja badawcza na Antarktydzie. Na chwilę obecną prowadzone są prace prospekcyjne umożliwiające rewitalizację budynku oraz powrotu jej funkcjonowania.
- DST
- Daylight Saving Time
Czas letni i zimowy wprowadzony w niektórych krajach w celu oszczędzania energii elektrycznej. Obecnie odchodzi się od stosowania DST.
- ECLSS
- Environmental Control Life Support System
System podtrzymywania życia.
- EVA
- Extravehicular Activity
- Extra-Vehicular Activity
Spacer kosmiczny. Działalność astronautów poza bazą lub statkiem kosmicznym. W celu wykonania EVA konieczne jest przywdzianie skafandra kosmicznego, który pozwala na utrzymanie środowiska zdatnego do przeżycia człowieka, tj. usuwanie CO2 z atmosfery, dostarczanie tlenu, utrzymanie ciśnienia, zapewnienie ochrony przed wysoką i niską temperaturą z zewnątrz, stabilizacja termiczna astronauty, zapewnienie osłony radiacyjnej, ochrona przed mikrometeorytami oraz utrzymywanie homeostazy organizmu.
- ERT
- Earth Received Time
Czas przyjścia informacji o wydarzeniu na Ziemię, tj. Spacecraft Event Time z dodaną wartością One-Way Light Time.
- Flight Director
Dyrektor misji. Osoba będąca na szczycie struktury centrum kontroli misji. Jego decyzja jest ostateczna i niepodważalna. Zakwestionować jego rozporządzenie może jedynie Flight Surgeon ze względu na narażenie zdrowia i życia załogi.
- Flight Surgeon
Osoba mająca wykształcenie medyczne będąca lekarzem misji. Lekarz misji jest odpowiedzialny za zdrowie załogi i analizę danych medycznych. Lekarz misji jest jedyną osobą w MCC, która może zakwestionować postanowienia Flight Directora i przerwać symulację.
- Hornsund
Polska stacja badawcza na Arktyce. Zlokalizowana jest na wyspie Svalbard, która znajduje się w rozporządzaniu gubernatora norweskiego.
- IVA
- Intravehicular Activity
- Intra-Vehicular Activity
Działalność wewnątrz pojazdu, bazy kosmicznej lub statku kosmicznego. W zależności od lokalizacji może wymagać użycia specjalistycznego skafandra kosmicznego na wypadek, np. rozszczelnienia kapsuły.
- Księżyc
Naturalny satelita Ziemi.
- LEO
- Low Earth Orbit
Niska orbita okołoziemska. Na chwilę obecną granica LEO zaczyna się od tzw. linii Karmana na wysokości 100 km nad powierzchnią Ziemi. Jej górną granicę stanowią Pasy Van Allena znajdujące się na wysokości 200-2000 km od powierzchni Ziemi w zależności od aktywności słonecznej oraz lokacji np. anomalia południowoatlantycka.
- LEVA
- lEVA
- Lunar Extravehicular Activity
Spacer kosmiczny na powierzchni Księżyca.
- LST
- Lunar Standard Time
Czas księżycowy zaproponowany przez Rudolph N.J. Draaisma oraz organizację LunarClock.org
- Mars Sol Date
Marsjańskim odpowiednik daty Juliańskiej (rok równy 31 557 600 sekund = 365,25 dnia) wykorzystywanej w astronomii.
- MCC
- Mission Control Center
Centrum Kontroli Misji
- MSD
- Mars Sol Date
Czas marsjański
- MST
- Mission Elapsed Time
Czas misji. Ilość sekund (zgodnych z układem SI) od momentu rozpoczęcia misji.
- MTC
- Coordinated Mars Time
Odpowiednik uniwersalnego czasu koordynowanego na Marsie względem południka zero.
- OWLT
- One-Way Light Time
Czas opóźnienia komunikacji w jedną stronę wynikający z odległości oraz skończonej prędkości światła.
- perycentrum
- peryapsis
Punkt orbity najbliższy środkowi masy układu, tzw. punkt największego zbliżenia
- PI
- Primary Investigator
Główny, wiodący badacz. Osoba proponująca eksperyment naukowy i wiodąca jego wykonanie.
- pre-breathing
Procedura przed EVA polegająca na oczyszczeniu organizmu z resztek azotu znajdujących się we krwi w celu uniknięcia choroby dekompresyjnej po wykonaniu spaceru kosmicznego w skafandrze w atmosferze 100% tlenu.
- RTT
- Round Trip Time
Czas opóźnienia komunikacji w obie strony wynikający z odległości oraz skończonej prędkości światła. Czas TWLT jest dwukrotnością OWLT.
- SCET
- Spacecraft Event Time
Czas wydarzenia w odniesieniu do statku kosmicznego lub habitatu.
- Sol
Dobra marsjańska wynosząca 24 h 39 m 35,244 s czasu słonecznego. Jest dłuższa o około 2,7% od długości doby ziemskiej.
- TRL
- Technology Readiness Level
Poziom gotowości technicznej służy do określenia dojrzałości rozwiązania oraz gotowości do wdrożenia. Skala została opracowana przez NASA [SPR88], a obecnie używana jest przez wszystkie agencje kosmiczne oraz firmy zajmujące się wytwarzaniem rozwiązań o przeznaczeniu do zastosowania w sektorze kosmicznym [Dun12], [Age08]. NASA definiuje również poziom gotowości technicznej dla projektów dotyczących oprogramowania [AA13]
appendix-trl
- TWLT
- Two-Way Light Time
Czas opóźnienia komunikacji w dwie strony wynikający z odległości oraz skończonej prędkości światła.
- UTC
- Universal Time Coordinated
- Coordinated Universal Time
Uniwersalny czas koordynowany. Wzorcowy czas ustalany na podstawie TAI (fr. Temps Atomique International). Koordynacja czasu polega na wprowadzaniu sekundy przestępnej (poprawki precyzji długości doby) na zalecenie ciała IERS (International Earth Rotation and Reference Systems Service). UTC wykorzystuje kalendarz gregoriański i 24 godzinny format zapisu czasu.